رهنورد، جنبش زنان و جنبش سبز

کلمه-فریده غائب: جنبش زنان ایران با یاد ندا آقا سلطان و تمامی زنان گمنام جان باخته ی جنبش سبز و نیز همه زنان دربند شده ی این جنبش، روز جهانی زن را در کنار زهرا رهنورد، دور هم گرامی داشتند. به مناسبت روز جهانی زن ،جمعی از طیف های مختلف فکری جنبش زنان ایران با حضور و در کنار زهرا رهنورد استاد دانشگاه در دفتر میرحسین موسوی گردهم آمدند و پیوند جنبش زنان ایران را با جنبش سبز بار دیگر یادآوری کرده و مطالبات زنان ایران را مطرح کردند. رهنورد، حلقه ی میان جنبش سبز و جنبش زنان ایران زهرا رهنورد جنبش زنان ایران را یکی از جنبش های سازنده ی جنبش سبز یاد می کند. او مانند گذشته با روسری رنگی و با آرامش همیشگی اش در این مراسم به عنوان یکی از فعالان حقوق زنان و نیز یکی از رهبران جنبش سبز حضور دارد. بعد از شنیدن سخنان فعالان جنبش زنان پشت تریبون می رود و از اشتراکات ، تفاوت ها ی دو جنبش سبز و جنبش زنان و نیز نقش جنبش زنان در شکل گیری جنبش سبز ایران سخن می گوید. رییس سابق دانشگاه الزهرا سخنانش را اینگونه آغاز می کند:" این روز و نیز روزهای مبارزه با خشونت برای دستیابی به عدالت و آزادی روزهای با شکوهی هستند.هر روز که ندا و شمیمی از عدالت به مشام می رسد روز پرشکوهی است. آزادی و عدالت دو ویژگی در ذات انسان هاست و امید برای دستیابی به آنهاست که ما را به حرکت وامی دارد." همین امید بود که زهرا رهنورد را وا داشت تا در پیروزی انقلاب اسلامی نقش داشته باشد و برای رسیدن به عدالت و آزادی دست از تلاش برندارد. او از آن روزهایش می گوید:"اولین سخنرانی من پس از پیروزی انقلاب در روز جشن تولد حضرت زهرا بود و در آن روزها ما نیز به آزادی خواهی ، دمکراسی طلبی و حقوق زنان امید داشتیم و امیدوار بودیم که در جمهوری اسلامی این مفاهیم عملی شود اما حقوق برابر زنان نیز مانند بسیاری از پروژه های دیگر نا تمام ماند.هر چند از نظر آگاهی سطح آگاهی زنان بالا رفت اما به لحاظ اجرایی این پروژه ناتمام ماند و امیدواریم آرمان های زنان عملی شود." این استاد دانشگاه همچنین جنبش زنان ایران را با استفاده از چهار رهیافت بررسی می کند و ادامه می دهد:" وقتی از وجود تبعیض علیه زنان در قوانین صحبت می کنیم ، نیروهای واپس گرا و ارتجاعی خیلی فوری فریاد وااسلاما سر می دهند. آنها با جولان دادن و برائت جویی از اسلام ،قوانین مدنی ای ساخته اند و مهر ایدئولوژیک بر آن زده اند. اما حرف ما این است که به اسلام واقعی عمل شود و به محض شنیدن حقوق زنان نظیر حق طلاق و حضانت ،نیروهای واپس گرا وااسلاما سر ندهند. این رهیافتی است که نسبت میان جنبش زنان و کل نظام را مشخص می کند. جنبش زنان باید بداند که انتظارش از نظام چیست و نظام وظیفه دارد حقوق زنان را رعایت کند و منظور من از نظام هم دولت نیست." دومین رهیافتی که رهنورد به آن اشاره می کند نسبت میان جنبش زنان و توده ی زنان است. این که چگونه می توان صدای جنبش زنان را که اتفاقا خواسته زنان توده است ؛ به گوش زنان توده رساند. که در این بخش نیاز به تحقیق و پژوهش ضروری به نظر می رسد. او در این باره توضیح می دهد:" جنبش زنان در درون خود نیاز به تحقیق دارد این که با بازشناسی نقص های خود با یقین بیشتری خواسته هایش را پی گیری کند. مثلا بازتعریف سنت در دنیای مدرن مهم است چرا که همین سنت های بسته و ایستا بلاهای بسیاری را بر زنان وارد می کنند و بسیاری از مسائل زنان از همین سنت ها ناشی می شود." رهیافت دیگری که همسر میرحسین موسوی می گوید نسبت میان جنبش زنان و جنبش سبز است:"جنبش سبز جنبشی متکثر است که علاوه بر قومیت ها و زبان های گوناگون شامل جنبش های مختلف کارگری ،دانشجویی و زنان می شود. جنبش زنان ایران امروز سرشار از خرد و اندیشه است و به عنوان یکی از جنبش های سازنده ی جنبش سبز ایران ، در پی دستیابی به آزادی ،برابری و دمکراسی که از مشترکات این دو جنبش است؛ تلاش می کند. اما بخشی از خواسته ها متعلق به جنبش زنان است که خود باید آنها را پی گیری کند." او سخنانش را با یاد نداها،ترانه ها و به یاد زنانی که در درگیری های پس از انتخابات کشته شدند و با یاد زنانی که خیابان ها را با حضور سبزشان پر کردند؛ به پایان می رساند و امیدوار است با یاری جنبش زنان ایران،جنبش سبز به پیروزی برسد. می مانیم و کشورمان را ترک نمی کنیم "جنبش زنان در سال های اخیر هزینه های بسیاری داده و به همین دلیل جایگاهی پابرجا یافته است." نسرین ستوده یکی از وکلای فعال در جنبش زنان ایران با گفتن این مطلب مروری گذار بر سختی های جنبش زنان می کند و تاکید می کند که به خاطر همین سختی هاست که در وطن می ماند و به قول خودش:" هرگز خانه مان را ترک نمی کنیم و می مانیم." نسرین ستوده با یاد کردن از عالیه اقدام دوست،شیوا نظرآهاری،عاطفه نبوی و جمعی دیگر از زنان زندانی که او حالا وکالت پرونده هایشان را برعهده دارد؛ می گوید:" در سال های اخیر جنبش زنان ایران با تلاش های بسیار حتی نتوانسته به ده درصد از مطالباتش برسد اما با این وجود پابرجا ماند. جنبش زنان ایران سالیان دراز بگیر و ببندها و کنترل های مداوم را پشت یر گذاشت اما به یک جریان ساری و جاری تبدیل شد و به دلیل همین هزینه ها بود که جایگاهش را یافت." آذرافزا از اعضای جبهه مشارکت یکی دیگر از سخنرانان این جلسه نیز به این نکته اشاره می کند که موج سبز حاصل سه دهه موج بوده و زنان نیز در این جریان نقشی پر رنگ داشته اند. فاطمه گوارایی از دیگر فعالان جنبش زنان نیز در سخنانش این نکته را یادآوری می کند که حضور زهرا رهنورد در جنبش سبز و زنان باید موجب شود که مسائل زنان در پیام ها و بیانیه ها فراموش نشود. او سه مسئله در درباره جنبش زنان و جنبش سبز مطرح می کند اینکه آیا جنبش زنان باید در جنبش سبز حل شود یا مستقل باشد و یا موضع جداگانه ای داشته باشد و بعد می گوید:" تا کنون جنبش سبز فراجنسیتی برخورد کرده است . در خیابان ها زنان و مردان با هم حضور داشتندو حتی در جان دادن هزینه دادن نیز زنان نقش داشتند. شهلا لاهیجی ،مدیر انتشارات روشنگران و مطالعات زنان سخنران بعدی این مراسم است. او می گوید:" اهمیت مسائل زنان را از برخوردی که با آنها می شود، می توان سنجید. چرا به زنان به عنوان مخالف درجه یک نگاه می شود؟چرا با زنان فعال در حوزه محیط زیست و زنان حقوق دان برخوردهای خشن می شود؟ چرا انها با کمال آزادی بیان می گویند این زنان باید حذف شوند؟ اما آیا می توان این ملت را حذف کرد؟ لاهیجی می گوید: این جنبش تمام شدنی نیست تا زمانی که خواست آزادی وجود دارد و تا زمانی که در این سرزمین هستیم این جنبش وجود دارد و اکنون زمان آن است که با درایت و الزامات جامعه ی مدنی حرکت کنیم. او بار دیگر مشکلات ایران را نه از مردسالاری که از پدرسالاری می داند:" مردان ما سالاران جامعه نیستند بلکه این قوانین از بالا و پدرسالارانه است که بر مردان و زنان حکم می کند و موجب بی عدالتی می شود. آموختن نشاط و عشق در زندان زنان "در جریان حوادث پس از انتخابات ، زنان و به ویژه مادران عزادار و زنانی که همسران دربند دارند ، با نوشتن و قلم زدن درحال تولید و پایه گذاری ادبیات جدیدی هستند ادبیاتی که به دور از خشونت به دنبال دستیابی به صلح است." این را فریده ماشینی،سرپرست کمیته زنان جبهه مشارکت می گوید. او در ادامه به پایداری و مقاومت زنان دربند اشاره می کند و اینکه هم حزبی او آذر منصوری که ماههاست در زندان اوین زندانی است چگونه به دختران و زنان روحیه می دهد فضای نشاط و امید و حتی عشق را در زندان ایجاد کرده است. و یا دختران جوان دربندی که اینگونه بر اعتقادات سبزشان استوار بوده اند. این ثابت قدمی زنان مثال زدنی است. ماشینی در بخشی از سخنانش از این سخن می گوید که جنبش زنان با رکود مواجه نشده است: این جنبش در حال حرکت به لایه های عمیق تر جامعه است و باور دارم که مطالبات زنان به شکل جدی در حال پی گیری است . ماشینی باور دارد که جنبش سبز بار زنانه ی بیشتری دارد:"در این جنبش زنان و مردان در کنار هم و با باور برابری حقوق انسان ها در کنار هم حرکت می کنند و میل به دوری از خشونت و میل به در کنار هم بودن از ابزارهای زنانه ای است که در این جنبش نشان داده شده است." فاطمه راکعی از دیگر اعضای جبهه مشارکت نیز از زنان به عنوان پیام آوران صلح یاد می کند:" ما از خشونت بیزاریم و در این شرایط بحرانی باید نشان دهیم که ما زنان نگران جان و کرامت و حیثیت انسان ها هستیم و به معنای واقعی پرچم داران دمکراسی در ایران هستیم. او در ادامه می گوید:"در این شرایط که عده ای کودتا کرده اند و می خواهند هر صدایی جز صدای خود را در نطفه خفه کنند و با استفاده از این شرایط در پی اعمال قوانین علیه زنان نیز هستند. او همچنین از ارسال نامه ای از طرف کمیسیون زنان جبهه مشارکت به قوه قضاییه برای آزادی زنان زندانی خبر می دهد نامه ای که با وجود بارها ارسال به دفتر قوه قضاییه پاسخی به ان داده نشده است. رهنورد گزینه ی مناسب برای رهبری جنبش نامه های عاشقانه همسران زنداینان دربند این روزها ادبیات جدیدی را تولید کرده است. پرستو سرمدی روزنامه نگاری است که برای همسر دربندش تا کنون نامه های بسیاری نوشته است. می گوید:بلایی که بر نسل ما آورده اند را تنها می توان در واژگان احساسی بیان کرد. نسل ما به هزار زحمت ازدواج کرد و کار پیدا کرد و حالا این خوشبختی کوچک را نیز از ما گرفته اند." پرستو سرمدی می گوید:" شاید این بار قدر زنان دانسته شود و حق زنان ایران است که در جنبش سبز زنی نقش رهبری را برعهده بگیرد که زهرا رهنورد این ویژگی ها را دارد." مینو مرتاضی لنگرودی از دیگر فعالان جنبش زنان حضور زهرا رهنورد را به عنوان استاد دانشگاه و اندیشمند مغتنم می شمارد و بحثش را وارد حوزه اندیشه می کند:"رهنورد به عنوان یکی از هشت زن اندیشمند جهان شناخته شده است و او در همین شرایط سخت به اینجا رسیده است به همین دلیل می خواهم درباره معنابخشی به برخی از مفاهیم کهن حرف بزنم." او می گوید:"در حوزه اندیشه زنان نتوانسته اند به مفاهیمی نظیر عدالت، سرمایه،ازادی و غیره وارد ش.ند. این مفاهیم توسط تفکر مردانه معنی شده و زنان باید به این مفاهیم ابعاد انسانی و فراجنسیتی بدهند. مادران صلح با تحریم های اقتصادی مخالفند شهلا فروزانفر یکی از مادران صلح با یادآوری خاطره لی لی فرهادپور یکی از زنان دربند می گوید:" شاخص عدم خشونت برای مبارزه مدنی یکی از دغدغه های ذهنی مادران صلح است.خشونت ابعاد وسیعی دارد و ما تحریم های اقتصادی را نوعی خشونت تلقی می کنیم. تحریم یک جنگ خاموش علیه ملتی است که برای آزادی و دمکراسی و رفاه و خوشبختی به پا خواسته و سرکوب خشونت را تشدید می کند." به گفته او اولین گروه اسیب دیده از این تحریم ها زنان و کودکان هستند. او در پایان به نمایندگی از مادران صلح شالی سبز رنگ که رویش شعر صلح نوشته شده را به زهرا رهنورد هدیه می دهد. در پایان مراسم نیز منصوره شجاعی از دیگر فعالان جنبش زنان که به تازگی از زندان آزاد شده است بیانیه ی امسال هشتم مارس را می خواند. منبع:کانون زنان ایرانی